Η εκπαιδευτική αξία του σκακιού

Η εκπαιδευτική αξία του σκακιου έχει επίσημη αναγνώριση σε αρκετές χώρες .Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το σκάκι έχει εισαχθεί στα σχολεία με διάφορες οργανωτικές δομές .Στήν Γερμανία σήμερα το σκάκι διδάσκεται σε 4000 δημόσια σχολεία.Επίσης υπάρχει μια σχολική σκακιστική υποδομή και στα 16 ομοσπονδα κρατίδια ,που κατευθύνονται απο ειδικο κεντρικό οργανο για το σχολικο σκάκι .Διοργανώνουν σχολικούς αγώνες ,σεμινάρια εκπαιδευτών κ.α,Το 1996 σε διασχολικούς αγώνες συμμετείχαν 3.324 σχολικές ομάδες .Στην Αγγλια υπάρχει ειδικός φορέας για το σκάκι στην βασική εκπαίδευση (EPSCA),καθώς και ειδικός εθνικός φορέας για το νεανικό σκάκι (NYCA).Από τους φορείς αυτούς διοργανώνονται ατομικοί και διασχολικοί αγώνες.Στις χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης (ιδιαίτερα στην τ. Σοβιετική Ένωση) έγινε μεγάλη προσπάθεια για την προώθηση του σκακιού στα σχολεία με καταπληκτικά αποτελέσματα .Αντίστοιχα προγράμματα γίνονται στην Νότια Αμερική και συγκεκριμένα στην Βραζιλία ,στην Αργεντινή και στο Μεξικό.Βεβαίως σε όλες τις χώρες που προαναφέρθηκαν κυριάρχη είναι η συμβολή των οικείων ομοσπονδιών

Στην χώρα μας το σκάκι έχει ευρύτατη διάδοση στα σχολεία ( αν και εκτός ημερησίου προγράμματος) με πρωτοβουλία αθλητικών σωματείων της ΕΣΟ και Συλλόγων Γονέων .Επίσης σε αρκετούς δήμους της χώρας με πρωτοβουλία των φορέων αυτοδιοίκησης οργανώνονται προγράμματα για το σχολικό σκάκι.

Μετά τις δύο ιδιαίτερα επιτυχημένες σκακιστικές Ολυμπιάδες (1984,1988) που διοργανώθηκαν στην Θεσσαλονίκη ,δόθηκε ιδιαίτερη πνοή στο σχολικό σκάκι στην πόλη . Ο δήμος Θεσσαλονίκης ξεκίνησε απο το 1984 και υλοποιεί ακόμα και σήμερα το πρόγραμμα ''Μαθαίνω σκάκι ''.Τα μαθήματα αφορούν μαθητές δημοτικού και γίνονται σε σχολεία εκτός σχολικού ωραρίου με την βοήθεια βιβλίου που εκδόθηκε για τον σκοπό αυτό .παράλληλα γίνονται σχετικές εκδηλώσεις και αγώνες

Υπο την αιγίδα του ΥΠΕΠΘ ,με κύριο διοργανωτή την ΕΣΟ τελούνται σε ετήσια βάση ατομικοί αγώνες το ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΚΥΠΕΛΛΟ και σε όλες της φάσης περίπου 5.000 παιδιά .Ο ετήσιος θεσμός του ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΚΥΠΕΛΛΟΥ που η τελική του φάση τελείται το Μάϊο ,κατα περίπτωση και εκτός Αθήνας (Θεσσαλονίκη ,Χανιά)λαμβάνει μεγάλη προβολή και συγκεντρωνει το ενδιαφέρον μαθητων και γονέων.Στην ΕΣΟ λειτουργει σε μόνιμη βάση η Επιτροπη για το Σχολικό Σκάκι που επιλαμβάνεται των σχετικών θεμάτων .Ήδη κατά τον Νοέμβριο του 1997 ,στο πλαίσιο του κοινοτικού προγράμματος ''ΕΥΡΑΘΛΟΝ'' η ΕΣΟ διοργάνωσε ευρωπαικό FORUM με θέμα ''Το σκάκι στα σχολεία της Ε.Ε.πλεον η ΕΣΟ λειτουργεί σαν εστιακό σημείο για την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειρίας αναφορικά με το σκάκι στην Ε.Ε.

Έτσι το σκάκι ενταχθηκε απο το 1997 σε δύο δημοτικά σχολεία του Δήμου Νεάς Καλλικράτειας Χαλκιδικής με εκπαιδευτή τον κ. Γιουβαντσιούδη σε ώρα αισθητικής αγωγής-πολιτισμού εντός σχολικού ωραρίου.Απο τότε εως σήμερα το σκάκι εντάχθηκε σε πολυ περισσότερα σχολεια σε όλη την Ελλάδα.

¨Ομως γιατί το Σκάκι στο σχολείο;

• Το σκάκι είναι μια συνεχής διαδικασία κρίσης και δημιουργικής σκέψης που απαιτεί ιδιαίτερη αυτοσυγκέντρωση
• Στο σκάκι απαιτείται η κατάστρωση συγκεκριμένου σχεδιου για την νικη,αρα ο αγωνιζόμενος εμπεδώνει τις έννοιες του προγραμματισμου και της στοχοθέτησης των στόχων
• Η ένταξη του αθλητή στο συλλογικό επίπεδο προωθει την ωριμανση του χαρακτήρα και προετοιμάζει την σωστή κοινωνική ένταξη
• Το παιδι διαμέσου του σκακιού παίρνει αποφάσεις σε διαρκώς μεταβαλλόμενες καταστάσεις κάτι που καταπολεμά την αναποφασιστικότητα και ενισχύει την αποτελεσματικότητα του
• Το σκάκι ενθαρρύνει την συνεχή μελέτη και οργανωμένη προετοιμασία με ταυτόχρονη αποφυγή των όποιων ''εύκολων λύσεων''
• Το σκάκι προωθέι την αναβάθμιση του μορφωτικού δυναμικού του μαθητή ,ερεθίζοντας διαρκώς την συνδυαστική σκέψη ,αυξάνοντας ταυτόχρονα την κριτική του ικανότητα και ειδικότερα την αυτοκριτική

Εξαλλου διαφορες μελέτες εχουν καταλήξει σε συμπέρασμα ότι το σκάκι ειναι ίσως η πιο αποτελεσματική απο όλες τις μεθόδους που έχουν αναπτυχθεί και σχεδιαστεί να αναπτύσσουν την ικανότητα για κριτική σκέψη.(FERGUSSON 1983,CRISTIANSEN 1981,STEPHENSON 1979)

Γενικα, μετά απο συστηματική ενασχόληση με το σκάκι παρατηρήθηκε ιδιαιτερη βελτίωση σε τομείς οπως:

• ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
• ΕΠΙΔΕΞΙΟΤΗΤΑ
• ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ
• ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ
• ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ

Τα παραπάνω αποτελουν απόσπασμα απο την εισήγηση με θέμα ''Σκακιστικές δραστηριότητες στα σχολεία'' του Βασίλη Οικονομόπουλου Ά αντιπροέδρου της ΕΣΟ και μέλους Επιτροπής για το Σκάκι της Παγκόσμιας Σκακιστικής Ομοσπονδίας